Wanneer heeft u uw testament voor het laatst afgestoft?

Velen van u hebben al een testament laten opmaken. Wellicht nog heel recent, maar voor velen zal het wat langer geleden zijn. Nu zult u wellicht denken: met een testament op zak heb ik mijn zaken toch goed geregeld? U zult niet de eerste zijn die zich hier akelig in vergist. Hoogstwaarschijnlijk heeft u in uw testament uw wensen vast laten leggen, op basis van uw situatie en de wet- en regelgeving van dat moment. In de afgelopen jaren is ongetwijfeld uw leven veranderd, maar vooral ook sinds 2003 is de wet- en regelgeving ingrijpend aangepast, voor het laatst nog in 2015. Het is dus maar de vraag in hoeverre uw testament nog aansluit bij uw huidige leven. In de onderstaande casus komt duidelijk naar voren wat de gevolgen kunnen zijn als uw testament niet langer aansluit bij uw huidige wensen en omstandigheden.

De casus komt uit een uitspraak van Gerechtshof Den Haag waarin een 11-jarig zoontje van een ongehuwd samenlevend stel op basis van het testament tot enig erfgenaam werd benoemd. Gevolg was dat het kind voor de volledige nalatenschap werd aangeslagen voor de erfbelasting.

Wat speelde er precies in de onderliggende casus van Gerechtshof Den Haag:
Het gaat over Yves en Anette, zij waren ongehuwd samenwonend. Yves is in 2013 overleden. In 2004 is het enig kind – Thomas – van Anette en Yves geboren.

In 2003 hebben Yves en Anette een notarieel samenlevingscontract gesloten, met de intentie dat de langstlevende goed verzorgd achtergelaten zou worden. Naast het samenlevingscontract hebben zij in 2013 ook een testament laten opstellen. Op het moment van het opmaken van het testament was Thomas nog niet in beeld. In het testament van Yves was onder andere het volgende opgenomen:

“Voor het geval ik overlijd voor mevrouw [A], geboren te [B] [in] negentienhonderd vierenzestig, hierna te noemen:

partner:

• ongehuwd en niet als partner geregistreerd,
• zonder achterlating van afstammelingen en
• zonder dat ten tijde van mijn overlijden de gemeenschappelijke huishouding met mijn partner is verbroken anders dan door opname in een bejaardenoord of verpleeghuis of een met deze vergelijkbare instelling,

benoem ik mijn partner tot mijn enige erfgenaam.”

Op basis van de bovenstaande bepaling lijkt het alsof Anette als enig erfgenaam van Yves wordt aangemerkt, maar niets is minder waar! Er is namelijk een opschortende voorwaarde in werking getreden met de geboorte van Thomas een jaar na het opmaken van het testament. Vanaf de geboorte van Thomas hebben Yves en Anette namelijk wel een afstammeling. Zonder dat ze zich hiervan op dat moment bewust waren, had de geboorte van Thomas grote gevolgen voor de uiteindelijke afwikkeling van de nalatenschap van Yves.

Anette werd na de geboorte van Thomas niet langer als erfgenaam aangemerkt. Anette kon hierdoor geen gebruik maken van de partnervrijstelling uit de erfbelasting. Thomas werd als enig erfgenaam aangemerkt, met als gevolg: Thomas kreeg een aanslag erfbelasting voor een bedrag van € 37.648 opgelegd over de nalatenschap van Yves.

Had dit kunnen worden voorkomen?
De wettelijke verdeling zou in dit geval geen uitkomst hebben geboden. Aangezien Yves en Anette niet zijn getrouwd of geen geregistreerd partnerschap zijn aangegaan, worden ze voor de wet niet als partners aangemerkt. Dit heeft tot gevolg dat Yves en Anette geen wettelijk erfgenaam van elkaar zijn. Zonder testament waren ze er dus ook niet gekomen. Ze hadden immers beiden de wens de ander alle goederen na te laten.

Wat hadden ze dan wel kunnen doen? Yves en Anette hadden na de geboorte van Thomas hun testament moeten laten aanpassen. Ze hadden hierin bijvoorbeeld kunnen laten opnemen dat de langstlevende en kind(eren) voor gelijke delen als erfgenaam worden aangemerkt. Door het testament dan vervolgens zo op te maken, zouden alle goederen uit de nalatenschap bij Anette zijn terechtgekomen. Thomas zou alleen een vordering ter grootte van zijn erfdeel op zijn moeder hebben gekregen, zodat bij haar overlijden het totale vermogen naar Thomas zou gaan.

Hoe vertaalt zich dit qua heffing van erfbelasting?
Anette zou in dat geval bij het overlijden van Yves haar erfdeel en het vruchtgebruik op het erfdeel van Thomas hebben verkregen. De verkrijging door Anette zou waarschijnlijk volledig onder de partnervrijstelling voor de erfbelasting zijn gevallen. Zij zou hierdoor geen erfbelasting hebben hoeven betalen. Vervolgens zou Thomas alleen over de waarde van het bloot eigendom in de heffing van erfbelasting zijn getrokken. Als het testament ook ruimte zou hebben geboden om een renteafspraak te maken over de vordering, zou de verkrijging door Thomas mogelijk geheel onder vrijstelling van een kind hebben gevallen. Per saldo zou er dan waarschijnlijk helemaal geen erfbelasting verschuldigd zijn, een besparing in deze casus van € 37.648.

Wat kunt u doen?
We komen regelmatig tegen dat testamenten niet meer aansluiten bij de huidige wensen en omstandigheden. Minstens zo vaak komen we tegen dat een testament op basis van de huidige wet- en regelgeving niet langer (fiscaal) optimaal uitwerkt.

Hoewel het niet altijd zulke verstrekkende gevolgen heeft als in de bovenstaande casus, kunnen uw erfgenamen toch voor een vervelende verrassing komen te staan. Niets zo vervelend als een testament niet de ruimte en mogelijkheden biedt, die eigenlijk wel waren beoogd. In de volgende omstandigheden is het verstandig om het testament te beoordelen en nog voorziet in uw wensen:

• Het testament is ouder dan vijf jaar;
• Trouwen of samenwonen;
• Gezinsuitbreiding;
• Aankoop van een woning;
• Pensionering;
• Starten of staken van uw onderneming;

Op deze wijze kunt u een hoop ellende voorkomen. Met een relatief kleine afstofbeurt wordt voorkomen dat de erfgenamen na het overlijden een nog groter leed staat te wachten. Indien u twijfelt of uw testament nog aansluit bij uw huidige wensen en omstandigheden, neem dan gerust contact met ons op.